Het meest logische antwoord

Tijdens het begeleiden van onze kinderen bij hun huis en schoolwerk viel me regelmatig op dat ze

–    de opdracht prima begrepen
–    de stof goed in hun koppies hadden

en het toch niet lukte om het juiste antwoord te geven, zelfs als ze een vraag kregen die eenvoudig en eenduidig is.

Hierdoor hadden ze vaak een veel lager cijfer dan nodig was.

Autistische logica

Na dit fenomeen eens een tijdje te hebben geobserveerd merkte ik dat het eigenlijk helemaal niet voor de hand ligt om het antwoord te geven dat in de leertekst besloten ligt: je moet echt wel weten dat dit de afspraak is.

Stel, je moet bij Engels het woord ‘huis’ vertalen. In de woordenlijst staat ‘house’. Maar mijn beide kinderen speelden Minecraft. en daar is ‘huis’: ‘residence’. Dat vulde Oudste in. Toen jongste dezelfde vraag voor het eerst kreeg vulde hij ‘premises’ in, omdat hij dat woord net uit zichzelf had geleerd en erg mooi vond. Zijn vriend koos voor ‘home’ omdat hij dat woord al kende. Al die woorden zijn niet fout, maar … het was ook niet goed.

Het leidde tot veel verontwaardiging. Dat hun antwoord niet goed was omdat het niet in de woordenlijst staat, vonden ze ronduit verbijsterend. Iemand had er echt even bij moeten zeggen dat het de bedoeling was om het woord uit de lijst te gebruiken. En dan nog!

Het uitleggen wat nu precies de bedoeling was: ‘haal je antwoord uit de stof die je net geleerd hebt’ hielp maar deels. De ‘ja maar’s’ vlogen om mijn oren. Ja, maar, dit is ook goed. Ja, maar, dit is duidelijker. Ja, maar, zo kan het toch ook. Ja, maar, ik kom op hetzelfde uit. Ja, maar, in dit boek (komt met dik biebboek aansjouwen) staat dat.

Paris Hilton

Mijn kinderen geven ook zelden het antwoord dat je op basis van de gemiddelde voorkennis van kinderen en jongeren zou verwachten. De belevingswereld van kinderen met autisme is nogal eens anders dan die van de gemiddelde leerling. Zo keken mijn kinderen niet naar kabouter Plop, die vonden ze maar lawaaierig. Bij de vraag op het consultatiebureau ‘Wie is dat’ bij het plaatje van de betreffende kabouter bleef het dan ook doodstil.

Maar ook later bleek die andere belevingswereld voor onverwachte verrassingen te zorgen. Zo kregen we de vraag: ‘Wat vind jij er van dat Paris Hilton naar de gevangenis moest wegens een overtreding?”

Dat moet je allereerst weten wie Paris Hilton is. Weten hoe je dat opzoekt als je het niet weet. Daarna moet je weten dat veel mensen haar straf lekker-puh vinden omdat ze zo rijk is. En daarna moet je er zelf nog een mening over hebben. En dan moet die mening ook nog te maken hebben met het thema van de leertekst: het verschil tussen arm en rijk. Mijn beide kinderen zeiden: ‘Wie is dat, welke overtreding, naar de gevangenis moeten is nooit leuk, is ze er al weer uit?’

Antwoorden produceren is lastiger dan het lijkt

Het leren beantwoorden van vragen op een manier die de leraar graag ziet is dus een vak apart. Omdat ik ze wilde helpen begon ik er eens op te letten. Wat moet je allemaal kunnen om een toetsvraag op de best mogelijke manier te beantwoorden?

Je moet je inleven in de combinatie vraag-tekst.
Je moet doen alsof de leraar niks weet en een zo compleet mogelijk antwoord geven.
Bij een fout antwoord kan je toch nog punten scoren voor stukjes die goed zijn (maar dan is het dus verder fout)
Alleen antwoorden die in de lesstof staan zijn goed. Als je meer over het onderwerp al weet moet je dat snel vergeten.
Algemene voorkennis moet je hebben, maar als je het antwoord geeft moet je eigenlijk weer niet laten blijken dat je die hebt.
En uit het antwoord moet de leraar kunnen opmaken dat je de leerstof hebt doorwerkt.

Eigenlijk zie je pas hoe moeilijk het is, als je het gaat analyseren. En dat doe je pas het niet automatisch lukt, zoals bij veel reguliere leerlingen wel het geval lijkt. Let wel: die moeten ook al die extra factoren in calculeren als ze hun antwoord opschrijven.

Hoe loste ik dat op?

Niet, want dan zou ik per vraag met ze moeten analyseren wat nu precies de bedoeling is. Ik kon het wel een beetje verbeteren.

Een methode die ik daarvoor gebruik, is als begeleider dezelfde vragen maken. De begeleider geeft de antwoorden op een manier die gewenst is op een toets. En dan ruilen. Elkaars werk nakijken. Als begeleider keur je ruimhartig goed. En met een beetje geluk is je leerling heel streng en worden jouw antwoorden intensief nagekeken. Op die manier leer je als leerling stiekem wat nu eigenlijk de bedoeling is.

Als je de verschillen in de antwoorden dan ook nog nabespreekt, is dat extra winst. Je kunt dan uitleggen dat jij ‘house’ koos als antwoord, omdat dit in de vragenlijst stond.

Het allerleukste van deze oefening? Als je leerling echte foutjes uit jouw werk weet te halen. Een vergeten woord, een foutje in de som. De trots die ze dan over zichzelf voelen is onbetaalbaar.