Moedertje

Zodra je kind geboren is, verandert je status. Niet langer ben je man of vrouw, maar je bent vader of moeder en samen ben je in enige samenstelling: ‘de ouders van’.

Voor mannen houdt dat in dat ze een beetje ‘dat vadertje’ zijn, iemand die de luiers niet kan hanteren en tig keer voorgekauwd moet krijgen hoelang er geslapen en hoelang er gespeeld mag worden.

De moeders echter krijgen het eerste jaar het voordeel van de twijfel. Natuurlijk, het consultatiebureau houdt een oogje in het zeil en alle leden van het netwerk bieden raad en daad. Al snel merkt de moeder dat iedereen een andere kant op wijst en uiteindelijk zegt iemand: ‘Maar jij bent de moeder. Jij voelt dit aan. Jouw instinct telt.’

‘Aha!’ denkt de kersverse moeder. ‘Dat vermoedde ik al, maar nu weet ik het zeker. Klopt, ik ben de moeder, ik ken mijn kind het best.’

Soms gaat het anders

Als je echter ouders van een zorgenkind met gedragsproblemen en/of autisme bent, en dat ben je tegenwoordig tamelijk snel, verandert er iets in je status. Je gaat van moeder die het prima aanvoelt ineens naar ‘moedertje’.

• Je vangt gesprekken op waarin het gaat over ‘moeder’ en misschien ben jij dat, misschien is dat iemand anders, want ‘moeder’, tja, er zijn zoveel moeders, maar het zou nu best eens over jou kunnen gaan?
• In verslagen vind je jezelf net zo geanonimiseerd terug in zinnen als: ‘Moeder zegt: ’ en: ‘Vader vindt’ – alsof ‘moeder’ plotseling je hele identiteit is.
• Professionals, die jouw kind vaak nog niet eens persoonlijk ontmoet hebben, praten over de tafel en over je hoofd heen met elkaar over jouw kind. Ze gooien met vaktermen, knikjes en plannen en als jij ook wat zegt, luistert iedereen aangeleerd-beleeft om daarna verder te gaan met het eigen plan.

Alles zegt: ‘Je bent maar de ouder. Wat weet jij nou.’

Moedertje wordt onzeker

Je kan nog zo’n briljante academische studie hebben gedaan. Je kan honderd jaar ervaring hebben met oppassen en clubjes en gastouderschap. Misschien heb je al twee kinderen vlekkeloos opgevoed. Je kan een stapel ouderschapsboeken om u tegen te zeggen hebben gelezen – dat telt allemaal niet: je bent ineens maar het moedertje. Vadertje was al enigszins gewend aan zijn status, hij kon immers niet eens een luier hanteren, maar nu hebben we ook een moedertje. Die met de minuut onzekerder wordt.

Want tot op zekere hoogte is ‘wat weet die nou’ correct. Je moet als ouder jouw kind objectief kunnen bekijken, vervolgens kunnen bepalen wat normaal is en wat afwijkend en tenslotte moet je dat nog in een groter beeld zien te plaatsen, zodat je weet hoe het een en ander op elkaar ingrijpt en waar jouw kind staat. En ouder zijn is nu eenmaal niet hetzelfde als een 4 jarige hbo studie volgen, dus dat beeldvormen zal heus lastig zijn. Dat weet moedertje best.

Dat weet moedertje zelfs zo goed, dat ze er onzeker van wordt. Moedertje begint te geloven dat ze eigenlijk helemaal niet zo’n goede moeder is. Iemand mompelt nog wat over ‘zelfredzaamheid’ en ‘in de kracht zetten’, met ‘wat mindfulness’ misschien, maar moedertje weet niet meer zo goed waar haar krachten liggen. Misschien moet ze dit inderdaad maar overlaten aan de professionals.

Moedertje wordt boos

Maar na verloop van tijd begin moedertje een beetje geïrriteerd te raken.

Want de professionals aan wie ze het overlaat komen en gaan, er zijn telkens halve plannen met ‘moeder zegt, vader vindt’ erin, die vervolgens, jammer, ‘niet helemaal opleveren wat we ervan verwachten’.

Dus moedertje heeft zich, ze moest wel, toch maar in de materie verdiept. Ze heeft boeken gelezen, ze heeft zich laten voorlichten, ze heeft de fysiotherapeut, de leerkracht en collega-ouders het hemd van het lijf gevraagd en zelfs een cursus gevolgd. En net als moeders die nog geen moedertje zijn, kent ze haar kind heel goed. Ze weet waar ze op moet letten. Ze ziet Kind veel vaker dan de mensen die een uurtje op school komen of een kwartiertje tijd in de spreekkamer hebben. Observeren is een behoorlijk geschikte taak voor een ouder. Zelfs vadertje blijkt het te kunnen!

Moedertje vindt het dus werkelijk een beetje jammer als de professionals haar welwillend aankijken als ze praat en vervolgens gaan uitleggen dat die observatie eerst door een professional herhaalt moet worden. Wat is zij dan? Een zak hondenbrokken? En waarom krijgt ze nu een handvol basisadviezen over picto’s, slaap hygiëne en ‘loslaten’? Denkt men nou echt dat ze die inzichten nog nooit toegepast heeft? Moedertje vindt het echt vervelend dat ze na al haar inspanningen niet serieus genomen wordt.

Therapeutentaal

Ze besluit ook maar eens met vaktermen te gooien. Ze gaat in therapeutentaal spreken en verweeft de nodige onderwijstermen in haar gesprekken. Kijk eens, dat helpt wel een beetje.

Helaas, zodra er een nieuwe professional opduikt in het netwerk moet ze zich weer helemaal opnieuw bewijzen. Elke keer start ze weer als ‘het moedertje’. Ze krijgt er steeds minder zin in om zichzelf te bewijzen als ‘kundig’ maar als ze dat niet doet krijgt ze geen voet aan de grond bij de besluitvorming of moet ze gewoon weer de rol van ‘moedertje’ gaan spelen.

Tut, tut

Op een dag is het genoeg geweest. Moedertje schiet uit haar slof. Ze staat op, slaat op tafel. ‘Dit duurt al veel te lang. Nu luisteren jullie eens een keer naar mij!’ zegt ze. Als haar blikken konden doden, nou!

‘Tuttut,’ zegt een van de professionals terwijl ze een aantekening in haar schrift maakt.
‘Zo ken ik je niet,’ zegt een ander. ‘Er is toch geen reden om zo boos te worden?’
‘Nee, zo gaan we niet met elkaar om,’ zegt de derde, iets stengere professional.

Moedertje heeft er genoeg van. Ze gooit haar papieren op de tafel, smijt haar pen erachter aan en loopt kwaad weg. ‘Ik regel het zelf wel!’ roept ze nog na. ‘Potdikke, ik moet ook echt alles zelf doen hier.’

‘Nou, nou,’ zegt een van de professionals terwijl ze een nieuwe aantekening in haar schrift maakt. ‘Die is ook snel boos. Hebben we reden tot zorg?’

Geen goede oplossing

Het valt niet mee voor ouders. Het valt gewoon echt niet mee. Want als moedertje na veel ploeteren inderdaad zelf iets regelt, denk aan Acato Rotterdam en Live in Leiden, is dat ineens ook niet de bedoeling. Plotseling kan er van alles wel, mits het maar een initiatief van de professionals is en niet het plan van ‘een moedertje’. Moedertjes initiatief verdwijnt van tafel. Het alternatief blijkt net niet passend, alles schiet weer op slot en het kind in kwestie wordt verrassend genoeg elk jaar evengoed ouder.

Hebben deze oudertjes nog de veerkracht om aan het volgende plan te beginnen? Tja, ze moeten wel.

Het kan wel goed

Persoonlijk heb ik met de meeste betrokkenen bij ons gezin een prima, werkbare werkrelatie. Ik prijs me daar ook gelukkig mee.

Hier en daar blijft een vleugje ‘het is complexer dan je denkt, liefje’ hangen in de sfeer, waarbij ik dan maar snel zeg: ‘Ja, ja, dat realiseer ik me zeker.’ En het is een beetje jammer dat ik bij het contact met een nieuwe professional moet schermen met namen om te voorkomen dat ik eerst de complete werken van Danlos en Kohnstamm moet citeren voor we verder kunnen.

Maar meestal gaat het prima. Het kan dus wel en als je op enigszins gelijke voet in gesprek kan, kom je sneller tot veel betere oplossingen en schieten de dingen veel vlotter op.

Maar het is echt een tegenvaller als je na maandenlang goed contact ineens toch weer een moedertje-moment tegenkomt. Bijvoorbeeld omdat je met een nieuwe professional te maken hebt. Of omdat een van je hulpverleners tegen de overspanning aan hangt. Zo’n glimlachje, zo’n knikje, zo’n onderlinge blik. Of gewoon een rechtstreekse kat.

Sluipende onzekerheid

Zelf ben ik niet zo’n heel assertieve, zelfverzekerde moeder: daarvoor gaan er teveel dingen mis, als in: anders dan in de boekjes. Daarom sluipt ‘moedertje’ naar aanleiding van zo’n tegenvaller rechtstreeks naar mijn oor en fluistert: ‘Ze hebben gelijk. Wat weet jij er nu van? Misschien heb je die picto-methode nooit goed toegepast. Misschien is je kind helemaal niet overprikkeld maar heeft hij gewoon geen zin in school. Je laat je bedotten. Je kan toch niks veranderen. Leg je er maar bij neer. Dat is veel makkelijker.’

Ja, denk ik dan. Doe maar gewoon wat ze zeggen, volg al die adviezen voor de miljardste keer. Veel makkelijker.

En dan blijkt dat makkelijker niet bij de keuzeopties zit.

We moeten door

Opgeven is niet makkelijker. De schade die ik aanricht door mijn kind overprikkeld en wel naar school te dwingen zal uiteindelijk leiden tot uitval of erger. De picto-methode gaat bij poging zeven niet ineens wel werken maar zaait verwarring en onrust. En als de standaard slaapadviezen al twaalf jaar leiden tot verrassende effecten en zelfs minder slaap, wordt dat ook niet ineens anders bij poging 386. Opgeven is geen optie, want opgeven maakt het uiteindelijk alleen maar lastiger voor mezelf.

We moeten door, als ze vier zijn, als ze veertien zijn en als Nederland niet vlot haast maakt met de emancipatie van gehandicapten door hen de juiste voorzieningen te bieden: tot ze veertig zijn en verder.