‘Ik doe alles fout!’

Wie ouder van een baby wordt hoeft daar niet voor naar school. Ouderschap komt automatisch. Je instinct vertelt je wat ze nodig hebben, je liefde zorgt dat je ze heel houdt. Ouders gebruiken daarnaast de kennis van hun eigen ouders, die van buren, vrienden en familie. En als de kinderen naar school gaan gebruiken ze de kennis van mede-ouders: je kan afkijken, vragen, nadoen, het gaat haast vanzelf.

Als je kinderen autisme hebben, werkt dat allemaal niet zo goed.

• Overal zag ik kinderen netjes de hand van mama vasthouden. Die van ons deed dat niet.
• Overal zal ik kinderen achter hun moeder aandribbelen als ze zei: ‘Ik ga hoor!’ Die van ons deed dat niet, die liep rustig de andere kant op.
• Alle kinderen gingen op de kleuterschool op een stoeltje zitten en luisterden naar de juf. Die van ons deed dat niet en ik verweet dat mezelf: ik had hem moeten leren hoe dat moet.
• Eten? Het ging niet volgens schema.
• Praten? Het ging niet volgens schema.
• Kruipen, tijgeren, lopen? Echt niet.

Zo ging het steeds, alles ging steeds een beetje anders.

Kritiek als een mokerslag

Alle kritiek van leerkrachten en andere ouders komt dan ook als een mokerslag binnen. ‘Ja, duh, er gaat iets niet goed, dat zie ik zelf ook wel, dat hoef je niet steeds te zeggen. Ik doe wat fout, maar hoe moet het dan?’

Bovendien is er het ‘zo hoort het’ gevoel. Al die dingen die ik vroeger thuis deed: samen aan tafel, netjes je jas ophangen, luisteren als je ouders wat zeiden: dat moet nu ook. Want zo hoort het. Als dat lukt, gaat het goed. En als het niet lukt, verwijt ik dat mezelf.

Met groeiend ongeduld gaven anderen me tips. Maar ik moest wel de domste ouder ooit zijn, beredeneerde ik, want niks werkte. Erger nog: het werd alleen maar moeilijker door die tips. Mijn kind werd ook nog eens boos en ongeduldig, agressief bij tijden, wilde paniek op andere momenten. Regelmatig dweilde hij over de vloer, klom hij op dingen die niet gemaakt waren voor klimmen, hij nam alles wat ik zei letterlijk en zelf praten ho maar. Ik had mijn handen er vol aan!

En met het tweede kind bracht ik het er al niet veel beter vanaf. Oké, het eerste jaar ging prima maar o, o, daarna ging het snel mis. Deze ging ook al niet eten, niet praten, niet kruipen en zodra hij zich wel kon voortbewegen liep hij prompt in honderd sloten tegelijk. Voor hij twee was, hadden we al drie zoekacties achter de rug omdat hij was verdwenen. Ik had geen idee, werkelijk geen idee, hoe al die andere ouders dat toch klaarspeelden. Die waren zomaar nooit een uur lang hun peuter kwijt, althans, die indruk kreeg ik toch sterk.

Maar klagen deed ik niet en hulp vragen ook niet. Het was immers mijn eigen schuld. Als ik maar hard genoeg werkte, als ik net zoveel deed als die andere ouders, als ik niet zo lui was, als ik de truc vond, dan zou het goed komen. Tenslotte kon ik ook voor een klas staan, en dan luisterden de kinderen gewoon. Ik had een zondagsschoolklasje, die kinderen luisterden gewoon, ik had oppaskinderen gehad, dat ging prima. Alles wat ik hoefde te doen was uitzoeken wat ik daar wel deed en thuis niet.

Dus ik volgde een ouderschapstraining waar ik raar genoeg niks nieuws leerde, ik deed een cursus waar ik ook niks nieuws leerde, ik deed nog een ouderschapstraining – nee, weer geen nieuwe inzichten. Ik deed alles wat besproken werd al. Ik kon alleen maar constateren dat ik dan misschien niet consequent genoeg was, dat ik teveel chaos ben voor kinderen in een full time setting.

Maar enkele weken zeer consequent gedrag aanhouden zorgde ervoor dat ik, echtgenoot en de kinderen op de rand van overspanning raakten.

De omslag

Pas toen ik dacht: val allemaal maar om, ik volg mijn instinct, ging het beter.

En waarom ging het beter? Omdat hetzelfde instinct dat er voor zorgt dat al die andere moeders hun kind goed opvoeden en begeleiden, ook hier werkt. En eigenlijk wist ik dat allang. Mijn instinct zei alleen andere dingen. Het zei: stop hier, dram nu niet door. Het zei: geef het tijd, het komt wel, maar geef het tijd. Het zei: geef liefde, begrip, sla er een dekentje omheen, het is geen onwil en mijn kind is me niet aan het pesten. Hij heeft gewoon wat anders nodig dan de rest.

Ik deed dus gewoon wat wel werkt en toen ging het beter. Toen kwam ook de hulp. De diagnose en daarmee de handvaten voor een aanpak die wel werkte. Bij alle gezinnen met kinderen die een beetje anders zijn gaat het dan beter.

Met de kinderen dan.

Als ouder moet je nog steeds opboksen tegen de vooroordelen van jezelf en die van anderen.

Terugval

Ouders van kinderen met autisme moeten echt heel veel gedachten over ‘hoe het hoort’ aan de kant zetten, voor ze op een fijne, ontspannen manier kunnen opvoeden. Ze moeten ingaan tegen adviezen van familie, vrienden, leerkrachten en zelfs van professionals. En dat stoort enorm, want voor je het weet denk je: ‘Zou ik ze dan niet toch… leren om de tantes te zoenen, aan de tafel te eten, moet ik wat strenger zijn over het jas ophangen en dat gedoe met die schermpjes, wat zullen de buren wel niet denken en echt, iemand recht aankijken is sociaal gezien best belangrijk.’

En als ze wat groter zijn: ‘Moet ik hem nu niet eindelijk leren dat mijn woord telt en het einde van schermpjestijd het einde is, ook al weet ik dat de activiteit niet is afgesloten, ook al weet ik dat dit al zo’n drukke dag was en dit ontspanning brengt, ook al weet ik dat er ruzie van komt, moet hij nu niet leren dat aankijken je een betere baan oplevert, moet hij niet allang weten dat je niet zomaar overal op de vloer moet gaan liggen.’

En voor je het weet heb je je kinderen en jezelf weer overvraagt en zit je ’s avonds in die vijf minuten die je nog voor jezelf hebt als een bezetene een bak Ben en Jerry’s leeg te lepelen terwijl je je ondertussen schuldig voelt omdat je al zes kilo te zwaar bent. Want je wist het. Je wist best hoe het moet. En toch ben je weer bezweken voor de sociale druk van de omgeving.

Vergeef jezelf.

Gelukkig zijn het geen onherstelbare fouten. Ik leerde dat mijn kinderen me net zo lief vonden na een fout als wanneer ik alles perfect deed. Zolang ik maar eerlijk tegen ze was, en duidelijk.

Dus zolang je bij je derde hap ijs nog kan denken:

• Jammer wereld, morgen doe ik dat opvoeden weer lekker op mijn manier.
• Kalm maar, morgen geef ik mijn kind een knuffel en zeg dat ik het begrijp en dat het me spijt dat ik doordramde –

Dan is er niks aan de hand.

Kinderen zijn zo, zo vergevingsgezind. En als je een ouder bent en een kind met autisme opvoedt, mag je dat zeker ook zijn naar jezelf toe. Opvoeden is al moeilijk genoeg zonder een massa zelfverwijt.