Hoe leer je een taal?

In mijn vorige blog ging het over leerproblemen en autisme. Terwijl ik de tekst overlas, dacht ik aan jongste en zijn problemen om te leren praten. Volgend jaar gaat hij naar het VO. Maar moet ik hem wel

lastigvallen met een tweede taal?

Zo op papier zou je zeggen:

doe maar niet.

Maar – mijn beide kinderen

leerden zichzelf Engels.

Waarom? Omdat ze Minecraft wilden spelen. Omdat ze met kinderen uit andere landen wilden overleggen.

Oudste betrapte ik op zijn negende terwijl hij razendsnel en grammaticaal correct chatte met een jongen uit IJsland, die hetzelfde plan had opgevat en zichzelf ook Engels had geleerd. ‘Correct Engels, mama, anders lacht iedereen je uit,’ zei hij er nog even bij, terwijl hij nog een paar keurige zinnen intikte.

Twee jaar later volgde Jongste in zijn voetsporen.

Jongste kan

zich prima redden

in de chat, in het Nederlands en in het Engels. Zijn zinsbouw en woordkeus op het toetsenbord zijn mooi en rond en passen veel beter bij zijn biologische leeftijd dan de zinnetjes die hij moet uitspreken.

Blijkbaar zit de grote stotter die zo vaak tussen zijn hoofd en zijn mond zit, niet tussen zijn hoofd en zijn handen.

Dit zette me aan het denken.

• Hoe leer je nou eigenlijk een taal?
• Wat gebeurt er in je hoofd?
• En als ik dat weet, kan ik het leren dan makkelijker maken voor iemand met autisme?

Taal is een ontzettend

knappe truc van je hersenen.

Je gebruikt de algemene gedeeltes:

• Je gehoor, waarmee je klanken opvangt, die omgezet worden naar informatie.
• Je zicht, waarmee je ziet wie er tegen je praat, plaatjes opslaat, etc.
• Je motoriek: de bewegingen van je tong, je kaak, je hele gezicht

En de speciale taalgedeeltes:

• Het centrum van Broca: het gedeelte dat betekenisvolle bewegingen naar je mond stuurt en de volgorde van de woorden snapt.
• En het centrum van Wernicke: het gedeelte waar je de juiste woorden vindt: wat ze betekenen en welke woorden je moet kiezen om antwoord te geven.

Als je een nieuwe taal wilt leren,

dan wil je de nieuwe woorden het liefst allemaal in Wernicke opslaan. En de manier waarop je de woorden uitspreekt in Broca.

Bij kinderen onder de twaalf gaat dat vrijwel automatisch! Daarom leerden mijn kinderen het Engels dus zo snel, toen ze het eenmaal wilden.

Als je ouder wordt,

gaat dit minder flexibel. De nieuwe woorden worden apart gehouden in het Wernicke gedeelte. En het Broca gedeelte vindt het steeds lastiger om de nieuwe klanken naar je motoriek te sturen.

Het is dus niet raar dat je kind binnen zes weken:

‘Le pain, le vin e le fromage’

kan bestellen bij de boulangerie, terwijl jij als ouder denkt: ‘Eh, eh, wat was het ook alweer?’

Sta je daar te stotteren op je flan en confiture. En het ergste is, dat je vaak wel het plaatje van de woorden voor je ziet: ‘’Où est la boelangerie?’ maar de woorden gewoon niet je mond uitkomen. Je Broca worstelt met het maken van de klanken, hij stuurt ze gewoon maar niet naar je mond. Wel naar je ogen (plaatje!) en misschien zelfs, zoals bij Jongste, naar je handen, maar de klanken komen niet.

Voor je hersenen is het dus heel fijn, als ze ook kunnen

oefenen met het uitspreken

van het woord. En met het snel vinden van het juiste woord.

Dat het werkt, zag ik bij jongste. Hoe vaker we zijn Nederlands oefenden met spelletjes als woordkettingen en: ‘Snel, noem drie dingen die kunnen varen’, hoe makkelijker het voor hem werd.

De woorden en zinnen vaak hardop uitspreken, helpt je hersenen dus om te leren snel het juiste woord uit de kaartenbak te trekken.

Maar de kinderen met autisme?

Kunnen zij nu wel of niet een tweede taal leren?

Ja, net zo goed als een ander.

In Speciaal Onderwijs, ja, nee, misschien? schreef ik over deze problemen met leren:

• intrainen door herhaling is lastig,
• een lagere motivatie,
• een lagere concentratie
• en algemene taalproblemen.

Als je die problemen weet te omzeilen, heb je de helft al gewonnen.

En geldt:

‘zoek de juiste aanpak’

niet eigenlijk voor alle kinderen? Ook kinderen in het regulier onderwijs verschillen onderling enorm van elkaar.

• Niet iedereen leert op dezelfde manier.
• Niet iedereen heeft hetzelfde basisniveau.
• Niet iedereen heeft dezelfde interesses.

Daar zit hem een beetje de kneep, want vindt maar eens een methode die in een klas met 10 kinderen met autisme, bij rekening houdt met al speciale behoeften en bij alle kinderen past.

Voor kinderen op het regulier onderwijs is het wel wat makkelijker om je neer te leggen bij ‘zo doen we het nu eenmaal’, maar nu we

‘passend onderwijs’

hebben is er toch soms wat meer nodig. Als je ADHD, een mildere vorm van autisme of dyslexie hebt, hoef je echt niet meteen naar Speciaal Onderwijs. Maar leren volgens de bekende boekenmethodes wil dan nog wel eens averechts werken: de kinderen worstelen meer met de vorm dan met de inhoud en kostbare tijd gaat verloren.

Marco, mijn uitgever van de Drakendokter-verhalen, vertelde me dat zijn uitgeverij Graviant Learning juist daarom in zee is gegaan met SciLearn, en nu Reading Assistent en FastForword aanbiedt. Dit zijn twee stukken software waarmee kinderen van 6 tot 16  op een andere manier Engels kunnen leren.

Als het werkt zoals de folder belooft, leer je met SciLearn-software, de Engelse taal

op verschillende manieren

en train je toch alle onderdelen: lezen, schrijven, grammatica, praten en luisteren.

Ik heb twee kinderen met autisme en beiden werken volledig anders, denken anders, zijn anders. Mijn kinderen zijn mijn proefkonijnen en ik ben heel benieuwd wat zij hiervan gaan vinden.

Meer lezen over hoe je hersenen een taal leren?

https://www.quora.com/How-does-the-human-brain-learn-languages

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/hoe-leer-je-een-tweede-taal

http://brainconnection.brainhq.com/2001/01/27/how-the-brain-learns-a-second-language/

http://www.taalcanon.nl/vragen/hoe-leer-je-een-nieuwe-taal-op-school/