Huiswerk, helpen en autisme

Als ik vertel dat ik Oudste help bij het maken van zijn huiswerk, denken de meeste mensen aan: overhoren, sommen uitleggen, misschien wel antwoorden voorzeggen. Maar het begeleiden van kinderen met autisme gaat anders. Natuurlijk overhoor ik ook weleens. Of leg ik een lastig verband tussen gebeurtenis A en B uit, als we maatschappijleer doen.

Maar het grootste deel van de tijd begeleid ik het proces.

Wat moet ik begeleiden?

• Hoe je het werk moet plannen.
• Het stoppen met de taak: ‘Dit is nu klaar. Sluit het schrift.’
• Het starten met de volgende taak: ‘Wat moeten we doen? Wat heb je nodig? Pak je boek. Kijk wat je moet doen.’

Wat ik ook doe, is duiden en paniek-remmen.

Deze week kregen we voor Engels een zeer onschuldige, niet al te tijdrovende, op het oog zeer overzichtelijke opdracht:

‘Lees dit artikel en streep 10 moeilijke woorden aan.’

Dit gebeurde er.
Oudste leest tekst.

Hij: ‘Er zitten geen moeilijke woorden in.’
Ik: ‘Echt niet?’
Ik vraag hem wat taboo-trampling, volatile en vanguard betekent, hij leest de zinnen door, wil beslist de context weten, maar geeft me daarna de juiste antwoorden. Niet moeilijk.
Ik: ‘Kun je dan woorden kiezen die iemand anders moeilijk zal vinden?’
Hij: ‘Hoe moet ik nou weten wat iemand anders moeilijk vindt?’
Ik: ‘Ik wist niet zo snel wat proclaimed was, ik moest het opzoeken.’
Hij: ‘Je kon het toch ook uit de tekst halen?’

Wat nu?

Ik voel aankomen dat we op deze manier een lange zijlaan inslaan en geef een ‘pak maar wat drinken’ pauze. Als hij terugkomt heb ik een tweet verstuurd

en een plan bedacht.

Ik: Kies een paar woorden met veel lettergrepen, die er moeilijk uitzien.
Hij: ‘Election is lang, intolerance is lang, fragmentation is lang.’
Ik, blij: ‘Nou, pak je marker en kruis aan.’
Hij, met minachting: ‘Die woorden kunnen niet moeilijk zijn, je hoort ze altijd op het nieuws.’

Ik begin mijn geduld te verliezen

Ik moet me beheersen om niet zelf snel tien woorden te markeren, maar dat is natuurlijk niet handig, daar leert hij niks van. Oudste staat op terwijl ik twijfel over de volgende stap. Hij geeft zichzelf pauze en gaat even met de hond spelen.

Terwijl ik naar hem kijk, probeer ik de zaak te bekijken vanuit de ‘Hij doet het erom’ hoek. Je kunt wel alles op autisme gooien, maar hij is ook kind, en puber, en het is huiswerk.

• Maar hij wil werkelijk graag zijn huiswerk af hebben, want blije leraar.
• Hij heeft de tekst al gelezen, dus daar ligt het ook niet aan.
• We hebben al minstens tien moeilijke woorden de revue laten passeren, een ander kind zou denken: ‘Gna, gna, je hebt ze allemaal al voorgezegd.’ Hop, even snel die marker erlangs, klaar.

Niet Oudste. Het probleem is het conflict tussen de opdracht:

– Zoek tien moeilijke woorden uit.

en zijn hoofd:

– Welke moet ik kiezen, ik wil niet valsspelen en zeggen dat een woord moeilijk is terwijl het niet moeilijk is, toch moet ik wel iets opschrijven, maar welke dan, straks doe ik het verkeerd, kan ik dit wel goed doen, ik kan dit niet goed doen, maar ik wil het wel doen.

Toch een compromis

We eindigen met een compromis: ik wijs de woorden aan die ik lastig vind, en hij keurt ze: niet echt lastig, nou vooruit, oké, deze weet je dus echt niet, dus die ‘zal dan wel moeilijk zijn’.

We zijn uiteindelijk een half uur bezig met deze taak. Maar het is klaar.

Nee, het is niet klaar.

Het blaadje gaat in het boek, het boek gaat dicht en ik wijs op de SOM, waar zijn huiswerk in staat.

Ik: ‘Biologie. Je moet de diagnostische toets maken.’
Hij ontploft bijna: ‘Daar hebben we volgende week een toets van. En ik doe hem altijd voor de toets. Als ik hem nu al doe, heb ik er niks meer aan.’

Ik denk dat het te ver gaat om ook voor dit probleem nog een slimme oplossing te vinden, dus ik mail naar de leraar dat dit nu niet haalbaar is.

Economie dan?
Hij opent het boek.
Ik: ‘Wat moet je maken?’
Hij bladert en bladert.
Ik: ‘Heb je gezien wat je moet maken?’
Hij: ‘O ja.’ *kijkt* ‘6, 7, 8, en 9.’
Ik: ‘Nou, dan beginnen we bij 6.’
Hij: ‘O, die heb ik al af.’
Ik: ‘Dan bij 7.’
Hij: ‘Ja, die heb ik ook al af.’
Ik: ‘8? 9?’
Hij: ‘Ja, dat weet ik niet, hoor. O ja, 8 heb ik al af.’
Ik: ‘Dus we moeten alleen 9 nog maken.’

Hij (boos): ‘Nee, die heb ik ook al af.’

Boek dicht,

en eerst avondeten, voor we doorgaan met geschiedenis. Anders blijft hij maar hangen in die opdracht van Engels en gelukkig is er vandaag tijd om het huiswerk in twee brokken te doen.

Het kost hem moeite.

Het kost hem moeite om weer te gaan zitten voor nog meer huiswerk, maar hij doet het wel. We gaan naar geschiedenis.

1, 2 en 3 zijn al gemaakt.
Ik: ‘We beginnen bij 4.’
Hij: ‘Blup.’
Ik weet dat ik nu net zo goed kan stoppen, hij is op.

Maar we hebben nog vrijwel niks gedaan en zijn laatste cijfer voor geschiedenis was niet best. We kunnen niet alles altijd uitstellen.

Ik besluit wat meer hulp te bieden en lees de vraag voor. Daarna lees ik de tekst voor waar het antwoord in staat. Sinds een paar maanden kan hij dit zelf, maar na de lastige vraag over Engels lukt het misschien even niet.

Lastige vraag

Hij haalt het antwoord er wel zelf uit en bij vraag 6 pakt hij het boek en begint hij zelf te zoeken.

Bij vraag 7 slaat de stress weer toe: ‘Wie is Ludendorff? Wie is Ludendorff? Waarom staat dat nergens?’

Ik weet dat ik nu niet het boek mag afpakken.
Niks doen kan ook niet, dat hoor ik aan de paniek in zijn stem.
‘Ik google het even,’ zeg ik.
Hij kijkt me aan alsof ik zojuist ‘hippopotomonstrosesquippedaliofobie’ zei, en niet: ‘google’ maar ik ben vlug en antwoord: ‘Een van de architecten van de dolkstootlegende’.

Hij ontspant.

Het stukje dat daarover gaat, kan hij vinden. Bijna verdwaalt hij alsnog in de vraag, omdat het woord ‘legende’ hem niet zint: ‘Een legende is een verzonnen en doorverteld verhaal maar als het echt gebeurde, is het geen legende. Dan is het bedrog.’

‘Hmm,’ zeg ik.

‘Eigenlijk een Heiligenverhaal,’ mompelt hij nog, bozig. ‘Ze waren niet echt heilig, hoor, in de Tweede Wereldoorlog.’

Als ik ferm heb gezegd: ‘Tja, zo heet het nu eenmaal.’ komt hij tot rust.

Vraag 7, vraag 8.

Hij schrijft ijverig door. Bij vraag 9 heeft hij commentaar op de layout van het boek.

Lastige lay-out

‘Waarom krijg ik zoveel ruimte voor zo’n kort antwoord?’ vraagt hij narrig. Hij komt dit probleem vaker tegen en ervaart het als een enorme mindfuck. Niet alleen is hij geïrriteerd over de domheid van de vormgever, tegelijkertijd vraagt hij zich af of zijn antwoord wel goed is.

Als ik nu zeg: ‘Het is vast goed,’ dan zitten we hier over een uur nog, want ‘vast-goed’ is niet hetzelfde als ‘het is zeker-weten goed’. En ik wil eigenlijk Jongste naar bed brengen.

Als ik naar de opdracht kijk en zeg: ‘Het is zeker-weten-goed,’ zitten we hier ook nog lang, want ‘hoe kan jij dat nou weten, je hebt niet eens gekeken en jij hebt de leraar niet gehoord en, en, en’

Dus pak ik zijn boek, ik kijk en zoek, ik zie dat het antwoord klopt en ik leg uit waarom het klopt. Even zie ik nog een aarzeling. Het gebeurt wel vaker dat mijn antwoord toch net niet precies is, wat later op het antwoordenblad staat.

Dan knikt hij. Geaccepteerd. En dus zijn we eindelijk, eindelijk…

Klaar.

Ik: ‘Doe je boek maar dicht en leg het op de stapel. Je bent klaar.’

Hij: ‘Echt?’

Bijna klaar

Meteen begint hij te vertellen, druk, met veel woorden, een lang verhaal over een game dat hij heeft gespeeld of ooit wil spelen. Helemaal volgen kan ik het niet maar ik weet waarom hij dat doet. Ik luister maar gewoon, terwijl ik stiekem op de klok kijk en me zorgen maak over Jongste, die eigenlijk nu moet gaan slapen. Maar weglopen gaat niet, dan loopt hij gewoon met me mee. De spanning moet er ook weer even uit.